Köhlerei

Aus Landschaftsgeschichten
Zur Navigation springen Zur Suche springen

G'schichtl

Wos i' mi' erinna'n kau' aus friahara Zeit,
in meina' jüngst'n Kindheit,
do hot 's de Koih'stott'n geb'n,
es woa' doa't ollas schwoa'z, des woa' fia' mi' koa' Leb'n.
I' glaub' g'raukt hot 's do wochanlaung,
und a schwoa'za' Mau' hot do umtau'.

A so a Koih'stott woa' meist'ns ne'm 'an Boch,
in da Prannleit'n und ban' Haumma'bau'n do woa' des noch.
I' woaß nu', wia mia Bua'ma schau' gaunga' san',
wos de Leit' do hau'm fia Oawat haum dau'n.

A Loata' hot a' g'hobt dabei
und a Koih'hitten, de woa' goa' net fei'.
Aus Schwa'ttling und Lohrind'n woa' des Doch,
d'rin woa' a Bettstott, Tisch, a Ofa' und Werkzeig fia' sei' Foch.

Z'erscht hot a's g'legt, de Scheita', auf an Zoa'
und daun hot a's rundumadum au'g'loa't,
in da Mitt' hot a' g'mocht an Kamin,
zan Fei'l-Mocha in da Mitt'n d'rin.
So hot a' oi'weu' d' Scheita zuwi'g'loa't,
bis dass da Koih'hauffa' schei' broat,
mia hot a' a scheine Kuppi' g'mocht,
do hot ma nu' a poa' Stöss' aufi'brocht.

Rund mocha und schei' va'legt
und aum End' daun guat o'deckt.
Mit Staud'na und Grassatäst,
mit 'n Ros'n und Moos, des is' des Doch g'west.
Daun san' auf d' Grassatäst Erd'n und Kohl'nstaub g'schaufe't woa'n,
so is' da Kohl'nmeila luftdicht 'woa'n.
A Loga'fei'a hot ma g'mocht daun so neb'nbei,
weu' zan au'brenna braucht ma Gluat und Fei'.
Zugluckan hot ma a' nu' braucht,
dass 's schei' laungsaum brennt und rauckt.
Hiatzt is' a' mit Spa'l und Kloa'hoiz auffi'greut za da Lucka,
duat d' Spa'l owi', au'brenna mit da' Gluat, do muas a' se' owi'bucka'.
Des Kloa'hoi'z auf de Gluat
und de große Lucka', de wia'd mit an Blechdeckl zua.
Ob'm hot a' a poa' Luckan g'mocht,
so hot a' de Koih'stott zan Glos'n brocht.

Hot da Kohlhauffa' laungsaum zog'n
und san' koani Funk'n g'flog'n,
des woa' in Köhla' recht,
daun woa' sei' Oa'wat goa' net schlecht.

Hot de Kohl' daun ruahi' g'rauckt
und goa' net wo pfaucht,
daun woa' ollas guat,
und schei' laungsaum hot g'glost de Gluat.
'Oiweu' an Empa' Wossa' g'richt't,
dass net no' wos Schlecht's g'schiacht.

Daun hot da Köhla' amoi' probiert,
ob de Koih' a' richti' wia'd,
waun des daun ollas passt,
daun kimmt owa' Erd' und Grass't,
und daun wia'd g'losch'n de Koih',
weu' s' jo net va'brenna' soi'.
So hot da' Köhla' sei' groß's Werk voi'brocht,
und ea' zan Hümmi' schaut und Daunkschei' sogt!

Zielgruppe

Alle

Botschaft

Zusatzinfo

Köhlerei als Nebenerwerb. Es gab im Yspertal viele Köhlereien ca. ein Dutzend, um 1770 wurden einige genannt, wie aus der Verlassenschaft des Johann Grabner vom Häuselhof hervorgeht [1776] (Hofchronik Häuselhof 2015 Josef und Hermine Zeitlhofer).

Die Holzkohlen wurden mit Ochsenkarren bzw. Pferdefurwerken nach Ysperdorf transportiert und wurden zur Eisenverarbeitung verwendet.

  • Koi'stott'n = Kohlstatt, Fläche auf der die Kohlenmeiler errichtet wurden
  • Empa = Eimer
  • Grassatäst = Äste aus Nadelholz

Quellen

Original von Johann Pichler